آناکریستی بعد از ۵۷ سال دوباره منتشر شد

چاپ نخستِ این کتاب به فروردین سال 1343 برمی‌گردد. «آناکریستی» در آن سال از سوی مؤسسۀ انتشارات فرانکلین و شرکت سهامی نشر اندیشه منتشر شد و اینک بعد از پنجاه‌وهفت‌سال توسط انتشارات نریمان و با همکاری انتشارات فارابی به‌چاپ رسدید.
سال گذشته نیز کتاب «سفر دور و دراز به وطن» سه نمایشنامۀ تک‌پرده‌ای از همین نویسنده و همین مترجمان بعد از شصت‌وسه‌سال دوباره چاپ و روانۀ کتاب‌فروشی‌ها شد.
نثر دیالوگ‌های شخصیت‌ها در نمایشنامه‌های یوجین اونیل عامیانه و دشوار است. در دیالوگ‌های اونیل، کلمات به صورت شکسته و با لهجۀ کارگرهای کشتی‌های باربری ادا می‌شوند که این ویژگی تا حد ممکن در ترجمۀ فارسی نیز منعکس شده است. نثر شکسته‌ای که مترجمان این کتاب، با دقت در انتخابِ واژه‌ها، به فارسی درآوردند تا احساسِ گفتارِ شخصیت‌هایی که توسط اونیل خلق شده‌اند را به به مخاطب فارسی‌زبان انتقال دهند. این برگردانِ فارسی به قلم دو استعداد برجسته و فعالِ عرصۀ ادبیات در آن سال‌ها، یعنی مرحوم صفدر تقی‌زاده و محمدعلی صفریان صورت پذیرفت که بعدها هریک خود به اساتید برجستۀ این عرصه بدل شدند.

 

 

 

 

 

 

 

 

---

مجلهٔ ادبی «نوپا» با رویکردی تازه در پی کشف استعدادهای شناخته نشده در عرصهٔ ادبیات می‌رود و شعرها و داستان‌ها را همراه با نقد منتشر می‌کند. مجلهٔ نوپا به سردبیری مجتبا نریمان در کنار انتشار مطالب ادبی، سعی دارد در شناخت شعر و داستان‌هایی که، دور از هرگونه حشو و زوایدِ تبلیغاتی و گذرا، ارزش ادبی و هنری دارند، به مخاطبان خود کمک کند و به آسیب‌شناسی ضعف‌ها و علل سقوطِ برخی جریانات ادبی بپردازد.

---

صفدر تقی‌زاده

صفدر تقی‌زاده: استاد، دوست، همراه، معبودا و پدر معنوی من و خیلی‌های دیگر بود. شغل اصلی‌اش را شاید مترجمی و نویسندگی بدانند اما استادِ معلمی کردن بود. نبوغی شگرف داشت در شناخت و معرفی نویسندگان جوان به جامعهٔ ادبی ایران. از ناصر تقوایی گرفته تا فرخنده آقایی…

برای عدهٔ زیادی از آن‌ها که رمان «پیرمرد و دریا» همینگوی را خوانده‌اند و «سینما پارادیزو» تورناتوره را دیده‌اند یک موضوع قابل درک نبود و آن، رفاقت پیرمردی بود با پسرکی! چطور می‌شود چنین رابطهٔ احساسی میان دو نفر با این اختلاف سن شکل بگیرد؟! بله، غریب است این‌که می‌گویم. اختلاف سن من و صفدر تقی‌زاده شصت سال بود. گاهی شاگردش بودم، گاهی همراهش، گاهی همکارش، گاهی چون پسرش و گاهی همچون یک دوست. من در این بازار ادب هیچ‌کس را نداشتم. نه خانواده‌ای که اهل ادب باشد و نه رشتهٔ دانشگاهی‌ام مرتبط بود با آنچه علاقه داشتم. آن‌که دستم را گرفت و هدایت کرد مرا صفدر تقی‌زاده بود. راه را نشانم داد، روی نوشته‌هایم با مداد و دست‌های لرزانش خط کشید و اصلاح‌شان کرد. پدر معنوی انتشارات نریمان و مجلهٔ ادبی نوپا بود و اگر حمایت‌هایش نبود هیچ‌گاه جرئت و جسارت شروع این راه را به‌دست نمی‌آوردم. نمی‌دانید چه لذتبخش است وجود چنین آدمی در زندگی‌تان. یک نفر پیرِ راه در کنارتان باشد و حرف که بزند مسیر را نشانت بدهد. انسانیت را نشانت بدهد. شرافت را نشانت بدهد. دقیق‌ بودن و درست بودن و بهترین بودن را نشانت بدهد. به حرف‌هایش شک نداشته باشی و سرشار باشی از ایمان. همهٔ این‌ها و خیلی بیش‌تر از این‌ها برای من و بسیاری از اهالی ادبیات صفدر تقی‌زاده بود که اگر می‌خواهید به بخشی از دریای وجودش پی ببرید رمان پیرمرد و دریا را با ترجمهٔ کهنه‌رفیقش نجف دریابندری بخوانید و سینما پارادیزو را ببینید.

بعید است مادرِ گیتی چون او و دریابندری و باطنی و… به این زودی‌ها فرزندی بزاید. هرکدام از این نام‌ها همراه با خودشان بخشی از تاریخ و فرهنگ و ادبیات این سرزمین را به زیر خاک بردند و باید شاکر باشیم برای آنچه از آن‌ها مانده است و افسوس بخوریم برای آنچه می‌توانستند از خود به‌جای بگذارند و به هزار و یک دلیل نشد.

 

 

 

 

 

 

 

---

مجلهٔ ادبی «نوپا» با رویکردی تازه در پی کشف استعدادهای شناخته نشده در عرصهٔ ادبیات می‌رود و شعرها و داستان‌ها را همراه با نقد منتشر می‌کند. مجلهٔ نوپا به سردبیری مجتبا نریمان در کنار انتشار مطالب ادبی، سعی دارد در شناخت شعر و داستان‌هایی که، دور از هرگونه حشو و زوایدِ تبلیغاتی و گذرا، ارزش ادبی و هنری دارند، به مخاطبان خود کمک کند و به آسیب‌شناسی ضعف‌ها و علل سقوطِ برخی جریانات ادبی بپردازد.

---

 

 

 

 

مجموعه داستان‌های صادق هدایت در ایتالیا منتشر شد

تعداد 9 داستان کوتاه صادق هدایت شامل: «آبجی خانم»، »حاجی مراد»، «داش آکل»، «محلل»، «گرداب»، «عروسک پشت‌پرده»، «آخرین لبخند»، «دون ژوان کرج» و «سگ ولگرد» که توسط خانم دکتر «آنا وانزان» به ایتالیایی ترجمه شده بود در یک مجموعه چاپ و منتشر شد. متأسفانه مترجم به‌طور ناگهانی درگذشت و جهانگیرهدایت برای او یادبودی نوشت که به ایتالیایی ترجمه شد و در ابتدای این مجموعه آمده است ضمنا دختر شادروان آنا وانزان نیز یادبودی با عنوان «مادرم» نوشته است.
تسلط خانم وانزان به زبان و ادبیات فارسی در حدی بود که «بوف کور» را هم قبلا به ایتالیایی ترجمه و منتشر نموده بود. «بوف کور» امسال 85 ساله شد و 119 سال از درگذشت صادق هدایت می‌گذرد ولی نام صادق هدایت و آثار او بر تارک ادبیات بسیاری از نقاط جهان می‌درخشد. آثار صادق هدایت جزئی از افتخارات ادبیات معاصر ایران است.

از فیسبوک جهانگیر هدایت

 

---

مجلهٔ ادبی «نوپا» با رویکردی تازه در پی کشف استعدادهای شناخته نشده در عرصهٔ ادبیات می‌رود و شعرها و داستان‌ها را همراه با نقد منتشر می‌کند. مجلهٔ نوپا به سردبیری مجتبا نریمان در کنار انتشار مطالب ادبی، سعی دارد در شناخت شعر و داستان‌هایی که، دور از هرگونه حشو و زوایدِ تبلیغاتی و گذرا، ارزش ادبی و هنری دارند، به مخاطبان خود کمک کند و به آسیب‌شناسی ضعف‌ها و علل سقوطِ برخی جریانات ادبی بپردازد.

---

زِکی! شرح حالِ من؟ وِلِش!

پاسخِ هدایت به درخواست دهخدا

دربارۀ صادق هدایت و نیز ارتباط و رفاقتش با علامه دهخدا قبلا در همین دفتر مطلبی (https://t.me/mehdisalarinasab/297) آورده و از مجتبی مینوی نقل شد که هدایت بیش از همه، و بی هیچ چشم داشتی، در تکمیلِ کتاب امثال و حکم به دهخدا کمک کرده است.
اینک نقلِ ماجرایی دیگر مابین آن دو.
القصه اینکه دهخدا بر آن می شود که هدایت را تنها استثئاءِ لغتنامۀ بزرگ خویش سازد و از بین افراد زنده، تنها نام و شرح حال او را در لغتنامه بیاورد و از خود وی می خواهد شرح حالش را برای درج در لغتنامه بنویسد و پاسخِ هدایت در اجابت خواستۀ وی همان است که در تیترِ نوشتۀ حاضر آمد.

این ماجرا را محمد پروین گنابادی در سال 1344 در مجلۀ فردوسی در جستاری با عنوان “باز هم دربارۀ صادق هدایت” نقل کرده است و در اینجا از جلد ششم کتاب ِ پژوهشگران معاصر ایران (انتشارات فرهنگ معاصر، ص 6-7) نقل می شود. این مجلد به طور کامل به صادق هدایت اختصاص یافته:

به یاد دارم که دهخدا به صادق بسیار علاقمند بود و او را نویسنده‎ای توانا و هنرمندی شایسته و رادمردی شریف می دانست، و با این که برحسبِ ویژگی هایی که در تنظیم لغتنامۀ خود به کار می‎برد، قرار بود که شرح حال نامداران و شخصیت های معاصر، هر چند جنبۀ جهانی داشته باشند، تا هنگامی که در قید حیات‎اند نوشته نشود تا برحسبِ بغضِ خصوصی و شخصی حمل نشود؛ هنگامی که حرف “صاد” را سید جعفر شهیدی تنظیم می‎کرد، روزی نزد دهخدا آمد و گفت: “شما دستور داده بودید شرح حال صادق هدایت را بنویسم، اکنون نزدیک است به ردیفِ او برسیم، بفرمایید از چه منابعی باید در نوشتنِ شرح حال وی استفاده کرد؟”
دهخدا گفت: “بهتر است از خود صادق خواهش کنیم شرح مختصری به قلم خودش بنویسد”، و سپس رو به من (= پروین گنابادی) کرد و گفت: “تو صادق را می‎بینی؟” گفتم: ” آری”. گفت: “از قول من به او بگو تا به قلم خودش شرح حالی بنویسد، و چون مدتی است خودش را هم ندیده ام سری به من بزند.”

گفتم: “من می توانم صادق را وادار کنم که به این جا بیاید، اما دربارۀ شرح حالی به قلم خودش، تردید دارم که چنین پیشنهادی را بپذیرد.”

روز بعد در کافه فردوسی صادق را دیدم و چون به اخلاق او آشنایی داشتم گفتم: “دهخدا حال تو را می پرسید و می گفت: دلم برای صادق تنگ شده است.”
سری تکان داد و گفت: “من هم مدتی ست او را ندیده ام، این روزها به منزلش می آیم”؛
و از قضا، فردای آن روز پیش از ظهر نزد دهخدا آمد و به قول خودش، پس از چاق سلامتی، دهخدا شرحی درباره علاقۀ خود به صادق بیان کرد و به ویژه یادآور شد که:
“من از معاصرانی که در قید حیات اند تنها می خواهم شرح حال تو را، آن هم به قلم خودت، در لغت نامه بیاورم، و بنابراین انتظار دارم این خواهش مرا بپذیری و به میل خودت شرح حالی بنویسی .”

صادق با همان شیوۀ همیشگی خنده‎ای سر داد و گفت:

زِکی! شرح حال من؟ ولش!

دهخدا با اصرار گفت: “صادق جان شوخی را ول کن و شرح حالی بنویس”؛
اما پاسخ صادق پس از چندین بار خواهش و تمنا همان خندۀ مسخره آمیز و “زکی” و “ولش” بود و به هیچ وجه حاضر نشد چنین چیزی بنویسد، تا سرانجام دهخدا از منابع دیگر و اطلاعات خود شرح حال او را نوشت…

آمدنِ وی به منزل دهخدا در اوایل سال ۱۳۲۹ بود که چند ماه بعد از آن هدایت به پاریس رفت و از قضا شرح حال وی در لغت‎نامه هنگامی چاپ شد که صادق در آنجا انتحار کرده بود.

یادآوری آنکه: خودکشی هدایت در 19 فروردین 1330 بود.

ظاهرا شرح حال هدایت در چاپ اول لغتنامه با چاپهای بعدی متفاوت است، به نقل از آقای اتحاد در منبع بالا، بخشی از نوشتۀ دهخدا دربارۀ هدایت این جملات بوده:

صادق هدایت نابغه ای از نوابغ جهانی است و به تازگی فرانسویان به عظمت مقام وی پی برده و می توان گفت که در آن مملکت کمتر کسی از اهل ادب هست که با نظر تحسین و اِعجاب در این داهیۀ ایرانی بنگرد (ننگرد ؟) و به بزرگی فکر و روح او اعتراف نکند.

اما این عبارات در چاپهای فعلی نیست. دوستانی که مایل اند شرح حال وی را در لغتنامه بخوانند، باید به حرف “ص” ذیل مدخل “صادق هدایت” مراجعه کنند.
عجالتا به چاپ اول لغتنامه دسترسی ندارم.

10 اردیبهشت 1400

?مهدی سالاری نسب

 

 

---

مجلهٔ ادبی «نوپا» با رویکردی تازه در پی کشف استعدادهای شناخته نشده در عرصهٔ ادبیات می‌رود و شعرها و داستان‌ها را همراه با نقد منتشر می‌کند. مجلهٔ نوپا به سردبیری مجتبا نریمان در کنار انتشار مطالب ادبی، سعی دارد در شناخت شعر و داستان‌هایی که، دور از هرگونه حشو و زوایدِ تبلیغاتی و گذرا، ارزش ادبی و هنری دارند، به مخاطبان خود کمک کند و به آسیب‌شناسی ضعف‌ها و علل سقوطِ برخی جریانات ادبی بپردازد.

---